In sardu

Micheli Còntini: “Sa Lsc no est una limba fata a taulinu”

Micheli Còntini est nàschidu in Casteddu in su 1937.

Connoschimus a prof. Micheli Còntini dae prus de 30 annos e connoschimus sos istùdios suos cumpridos  in belle totu sa Sardigna, cun sa testimonia direta regorta dae chentinas de informadores, cun s’agiudu de istrumentos tècnicos modernos.

Si unu cheret tènnere un descritzione crara de sa variatzione fonètica de su sardu non podet fàghere a mancu de s’òpera Etude de géographie phonétique et de phonétique instrumentale du sarde.

A su puntu chi pro redatare sa Lsu e sa Lsc, no ant pòdidu fàghere a mancu de si basare in custu “Etude” e àteros istùdios suos.

Micheli Còntini est istadu prof. in Universidade de Grenoble, pro Fonètica generale e romànica e Geolinguìstica. Como est in pensione ma sighit galu progetos comente su Atlas Linguistique Roman (ALIR) o su Atlas Linguarum Europae (ALE).

Est semper a giru, dae una cunferèntzia a s’àtera, faeddende de sardu. De seguru, in cintu de limba sarda, est s’autoridade prus connota e apretziada in su mundu.

In Sardigna, at cumintzadu su Atlante Linguìsticu Multimediale de sa Sardigna (ALiMuS).

Micheli Contini est istadu s’istudiosu determinante in s’istabilimentu de sas normas iscritas de sa Lsc. Sena s’autoridade acadèmica e sientìfica sua, sa Lsc non diat esìstere e non diat tènnere sas caraterìsticas de mediatzione e echilìbriu intre totu su sardu chi tenet e chi sunt reconnotas in su mundu de sas limbas istandardizadas. Sos Sardos li devent (e l’ant a dèvere) torrare gràtzias pro àere agiuadu a dare una norma iscrita ufitziale a sa limba sarda.

Ammentende su ruolu determinante suo in sa Lsc, faghimus carchi pregonta a prof. Micheli Còntini.

 ***

Ite relatzione tenet o at tentu, Vostè, cun sa elaboratzione de sas normas iscritas de sa Limba sarda comuna?
In contu de LSC, de seguru tocat a ischire chi, in sa Cummissione cherta dae Soru, so istadu unu de sos partetzipantes chi at operadu e at ‘ispintu’ de prus pro la fàghere. “Pour le meilleur et pour le pire! [In su bonu e in su malu!]”.

A totu sos chi crìticant sa Lsc, chi l’atrìbuint totu sos males chi patit su sardu, ite lis podet nàrrere?
Apo a nàrrere chi, pro mene, sa finalidade de sa Lsc fiat crara giai dae su cumintzu: si trataiat de propònnere una norma ortogràfica de su sardu, pro l’impreare in sa publicatzione bilìngue de totu sos documentos ufitziales de sa Regione (chi, a pàrrere meu, deviat pertocare finas sas Provìntzias).

Ma sa Lsc no est una limba – comente narat calicunu-  foras de sa realidade linguìstica?
Deo pesso chi finas sas chircas meas fatas in ‘totue’ in contu de istrutura fonètica de sos limbàgios de s’Ìsula, cumpretadas dae sas chircas de sa Dr. Maria G. Cossu, ant postu in craru chi sa Lsc currispondet, belle in totu, a su limbàgiu de Neoneli o a sa de Samugheo (cunforma a sas solutziones adotadas), cun assimìgios mannos a sas variedades de sas biddas a probe.

Tando, sa Lsc non tenet nudda de arbitràriu o de imbentadu?
Non si tratat de una variedade de sardu arbitrària, de una limba fata “a taulinu” e, galu de mancu, de una genia de esperanto insulare, comente apo pòdidu lèghere e intèndere dae unos cantos ‘ispetzialistas’ locales…

Ma una norma istandard no arriscat de cambiare in sentidu negativu sas abitùdines, finas orales, de sos chi faeddant?
No apo mai pessadu chi tochet a impònnere sa Lsc a totu sos chi iscrient o chi diant bòlere iscrìere in sardu e, prus pagu puru, comente limba faeddada, chi diat èssere unu progetu gasi ridìculu chi non b’est mancu su tantu de nde sighire a faeddare.

Ite nde pessat, Vostè, de sa teoria chi b’at duas limbas sardas – no una – , distintas dae làcanas craras, incumpatìbiles a pare, dae ue non si nche diat pòdere tirare peruna norma iscrita comuna?
Apo a nàrrere, pro agabbare, chi non tèngio peruna gana de mi ghetare in cuntierras sena cabu, inùtiles, e a bias de perunu valore sientìficu, in contu de sardu, de sa caraterìstica sua de limba dialetizada – cosa chi a bisu meu no est unu pecu o unu difetu ma costìtuit una richesa linguìstica manna -, in contu de partziduras linguìsticas arbitràrias e de giudìtzios de calidade, eredados dae s’època de su canònigu nostru de Piaghe!
Non tèngio peruna gana de polèmicas.

Torramus gràtzias a prof. Còntini, pro sa craresa e sa firmesa sua. A nàrrere su beru, totu sas cuntierras in contu de sardu, de su naturale suo, nos parent iscusas pro cunfirmare sa fortza de s’italianu contra a su sardu e pro NO iscrìere, publicare documentos in sa limba nostra, pro nd’mpeigare s’ufitzialidade sua.

A pustis de 30 annos, imbetzes de iscrìere cantu prus si podet (cale si siat cosa e in cale si siat manera), semus galu gherrende in contu de “comente” iscrìere in sardu, chi no est sa finalidade de sa polìtica linguìstica, ma petzi un’aina, unu mèdiu! 

http://limbas.tempusnostru.it/home.page?docId=2702

 

Tags: , , , ,

20 Comments

  1. Miale Santu Pedru says:

    S’ucheddamentu de sa limba sarda in una mirìada de dialetos, sena chi su sardu siat abaloradu carchi bia, pro mene no est richesa, si nono poberesa.

  2. Miale Santu Pedru says:

    No li dedas cara a su ch’iscriet sennor Pala (in su sardu prus iscaradamente italianizadu chi podat esister), chi est petzi unu partileri imbidiosu suta de tratamentu sanidàriu obrigadòriu.

  3. Riformista Populare says:

    S’aiamus apidu sa limba sarda comuna ufitziale diamus aere cumpresu medas cosas. Cantu diat essere istadu importante ischire ca in Italia s’ant bendidu totu su cantzu publicu de sa Banca Natzionale e totu su dinare in papiru est propriedade de sas Bancas Privadas, s’Unicredit est su mere mannu, e cheret a las pagare custas bancas privadas pro s’emissione de su papiru comente chi cada billete de dinare in papiru siat unu depidu e tando si podet pessare cale siat su gastu in agios pro su tzidadinu e pro s’istadu chi creschet a s’irmanniada manna. Mancari seghet s’istadu totu su gastu publicu, sanidade, iscola, assistentzia, su depidu at a creschere sempere de prus. In Italia non esistit prus una banca publica. In Germania nd’esistit galu una sa Deutsche Kaufanstalte fur Wiederneurung. Bos podides pessare cale balangiu n’at s’istadu tedescu chi pagat inversiones a sos privados, fabbricos in sa antiga Germania Orientale e finantziat fintzas sas bancas de sos lander, sena chi custu gastu contet comente depidu, cun agios de su 0,7 pro chentu inue su 0,5 est su costu de su dinare tzedidu a sa KFW dae su Bancu Tzentrale Europeu e de pustis s’istadu pagat a sa KFW petzi su 0,2 pro chentu. Cun sa KFW in pagas paraulas su dinare chi costat a s’istadu italianu su 4,7 pro chentu costat a s’istadu tedescu su 0,7. Ghite faghimus frastimamus sos tedescos? Megius diat essere a los alabare ca sunt prus abistos de sos italianos! Sa diferentzia est a narrere su 4,5 mancu su 0,7 est su balangiu de sas bancas privadas italianas chi si tremiant cun carchi mere mannu de s’Unicredit carchi mese faghet a su pessamentu ebbia chi esseret natzionalizadu su “Monte dei Paschi di Siena” inue s’istadu italianu at gastadu belle e batoro miliardos de euros. Mira proite diat essere cosa manna a torrare publicu e in manos de sa Regione su Bancu de Sardigna!

  4. Ghite est cambiadu in Sardigna in custos ultimo annos? In sas realtades economicas prus desarrolladas sas impresas serrant ca sunt in dificultade sas atividades cun pagos dipendentes chi costituiant s’ischina des’economia in Sardigna. In custos meses de su 2014 custu est su problema prus importante. In Sardigna sa pressione fiscale determinata dae sos “Piani di settore” non podet essere aguantada ca no est cunforme a sos recursos economico e sotziales de s’isula sarda. Cheret fintzas a narrere ca sas pagas de sos impreados publicos non sunt cunforme a sa realtade sarda, sunt meda artos. Sas bancas in Sardigna sunt instadas bendidas a cumintzare dae su Bancu de Sardigna a bancas furesteras, finztas sena essere istadas pagadas sas cambiales non sunt istadas iscutas, in pratica sa Banca est istada tzedida de badas, e su costu de su dinare no est cunforme a sa realtade economica sarda ca est meda artu. Diat essere fondamentale chi su Bancu de Sardigna torret publicu e in manso de sa Regione pro poder finanziare sa Regione su desarrollu economicu. Nois amus unu istema economicu chi est derruende sempere prus in bassu proite non est frutu de s’economia reale de s’isula. Nos semus bendende totu e pessamus ca s’ispeculatzione edilitzia e sos inversores arabos nos potzant sarvare e cuidare fintzas in sops ispidales. Semus determinende petzi una cosa segura sa migrazione dae Sardigna de figios nostros a ateras terras. Ma cheret finztas a narrere cantu sa mentalidade italiana chi est intrada in sa classe dirigente sarda bi intrat in custa crisi nostra? Meda. Pro nche bessire cheret a faghere medas cosas ma sa cosa prus importante est una classe dirigente nova formada cun sa limba sarda e in sa limba sarda fintzas de pusdtis ischende finztas ateras limbas comente su tedescu, s’ingresu, s’ispannolu e prite no su catalanu. Sa resone de su proite sos difensores de s’esistente e totu sos sighidores suos in Sardigna timent e cumbatint sa Limba Sarda Comuna est ca est un’istrumentu pro formare una classe dirigente nova in Sardigna.

  5. soe ispantadu meda da-e comente si potat no resurtare a cumprendere su discursu de sa netzessidade de unu “standard linguistico” cale si siat.
    si sighimos a narrer donzùnu chi la limba est sa chi faeddamos ‘onzunu de noisateros ebìa, e chi sos esperimentos de limba comuna sun machìnes, amos a sighire a no l’iscrìer, sa limba, e mancande sa limba iscrita paris a sa limba faeddada, su faeddu at a morrer.
    fizos nostros no l’imparan, su sardu, no lu faeddan e fra pagu no nd’an a cumprender una paraula.
    sighemus a nos partare…

  6. Michele, tando:
    1) Lea su ditzionariu de Antoninu Rubattu IT- SARDU e chirca “tavolino”. As a bidere chi giai l’agatas “tàulinu”.
    2) Bae in sa retza, chirca in su ditzionariu on line e pone “taulinu”.
    Ista trancuillu chi l’agatas (taulínu, nm zenia de mesa pro si ponner a iscríere, a istudiare).
    Nadu custu, narami tue si est prus de importu a segare sa matta faeddende de perauledas o mengius a lègere ite at nadu su grandu Michele Contini. Istami bene.

  7. Giagu Ledda says:

    Deo ascurto semper cun atentzione e cun rispetu totu sas pessones chi meledant a pitzu de sa limba sarda e dant argumentos de riflessione, comente podet èssere custa intervista, crara e didàtica, a su prof. Contini. Un’apuntu ebbia chèrgio fàghere a su chi narat isse, sena intrare in polèmica, ma ghetende una genia de “provocatzione”, no a isse, ma a sos letores. In contu de li preguntare si una norma istandard no arriscat de cambiare in sentidu negativu sas abitùdines, finas orales, de sos chi faeddant, deo li dia preguntare si una norma istandard devet servire, in positivu, pro cambiare sas abitùdines orales de chie faeddat, male, e a su matessi tempus servire pro chi faeddet in sardu chie mai at faeddadu, ma tenet connoschèntzias passivas e chie lu cheret faeddare e iscrìere sena àere tentu mai cuntatu cun sa limba nostra.

  8. arricardu says:

    sa lsc est unu sardu totu ghetau a pari ( logudoresu nugoresu amisturau) chi anti fatu genti pesada in italianu…. pitica sa c….

    • Istevini says:

      Ma po caridadi. Ma ita liba est? Deu sigu a chistionai su sardu campidanesu chi nudda teidi a fai cun custa lsd o ita si narada, po mei est una limba strangia. Chistionaidda bosatrus chi si cumprendeisi. Salvaisì

      • G.B. Cossu says:

        Est comente a nàrrere chi sunt duas limbas diferentes sas chi faeddant in Firenze e in Roma. Tzertu chi su sonu de sa prima est de violinu e de sa segunda est de violoncello, ma sunt duos istrumentos de sa matessi famìlia, No esistit perunu mare chi partzit sa Sardigna in duos; petzi mentalidades curtzas e disigiosas de èssere tzeracas podent pensare chi su sardu non siat una limba ùnica, in ue ognunu faeddat comente at imparadu in famìlia o in carrera, bi diat mancare àteru, ma a s’ora de iscrìere devet sighire unas normas chi ogni limba chi si rispetat tenet e impreat. Custu est su chi narat Contini in s’intervista. Sa partitura chi leghent su violinu e su violoncello est sa matessi; su sonu chi dant est diferente.

      • custa ti la furo! 🙂

      • Galu? Tue podes chistionare su chi boles, sa LSC, emendada o nono, est PETZI pro s’iscritura, no est unu standard orale!

      • arricardu says:

        la’ ca deu in lsc no potzu scriri ( imoi seu scriendi in campidanesu), ita standard est custu ca no fait a scriri fueddus che “mellus” o “cixiri” o “arrogai” etc.. etc… sa lsc torru a nai no serbit a is sardus de Aristani a Casteddu e a bosatrus de cab”e susu no si ndi frigat nudda…..

      • G. Melis says:

        In italianu as pòdidu iscrìere e in sardu non bi resessis. Ca ses mandrone e chircas iscùsias. In italianu no as mai chircadu iscùsias, mai chi apas tunciadu; cussa limba si chi l’as istudiada (?), sena protestare. Mai as naradu a sa maistra: “Mi’ signora mae’, là ca io non posso scrire così perché in casa, mi’, non parliamo così”

      • arricardu says:

        vuoi imporre il tuo standard logudorese-nuorese ( meno diffuso e meno conosciuto del sardo campidanese) a tutti i sardi come hanno fatto i savoia con l’italiano…..

      • Logudoresu says:

        sul fatto che il Logudorese sia meno conosciuto del Campidanese, se ne potrebbero dire tante, citami ad esempio una canzone Sarda famosa in Campidanese, io non ne conosco nessuna, sono tutte in Logudorese, (No potho reposare, Nanneddu Meu, Deus ti Salvet Maria, l’inno della Brigata Sassari, o il vecchio inno Sardo, Cunservet Deus su Re, per citarne alcune) persino i documenti storici tipo la Carta de Logu o i Condaghes, in che lingua sono scritti? è innegabile comunque che i Campidanesi hanno pochissima conoscienza del Logudorese, cosi come noi abbiamo pochissima conoscenza del Campidanese, vuoi per motivi storici, di distanza geografica etc. etc. di fatto anche come mentalità stiamo parlando di due lingue diverse, o credi che qui in Logudoro la LSC sia molto apprezzata? al contrario

  9. diegu corraine says:

    ma ite ses narende? Dae cale mundu ses benende? Ma ite limba ses imbentende, tue MSP, alias Miale Santu Pedru? Impressuras? Ohi, ohi.
    “fabrigada in s’ufìssiu”? Ohi, ohi!
    Pro inditare chie faghet poesia no improvisada, narant totus (e non dae eris o oe) “a taulinu”! Italianu! At a èssere. Cras ti fatzo una lista manna de italianismos oramai patrimoniales, chi naramus cada die in sardu (e chi est giustu a nàrrere, comente naramus deghinas de catalanismos, toscanismos, castiglianismos) e chi mancu suspetas!
    Pro ite non faeddas de su chi narat prof. Còntini, sena nàrrere tontesas?

  10. Michele San Pietro says:

    S’autoridade prus cunnota a apressiada in su mundu? Norabonas pro sa modestidade, sennor Contini… a mie non mi paret gasi bonu, sende ch’impreat ispressuras che “fatu a taulinu”, chi est un’italianismu iscaradu… eo preferzo a narrer chi “sa LSC no est una limba fabrigada in s’ufìssiu”.

    • Maita Diàntzini says:

      “sa Lsc currispondet, belle in totu, a su limbàgiu de Neoneli o a sa de Samugheo (cunforma a sas solutziones adotadas), cun assimìgios mannos a sas variedades de sas biddas a probe” Parit italianu custu. Po totu sa Sardinnia ant scioberau su sardu de una bidda (Naunele) e non scint nimancu comenti si tzerriat in sardu? M’ant propiu cunvintu

    • antonimaria pala says:

      galu in mesu de ancas, ses? Galu no as cumpresu – e ti lu sunt narende dae tantos annos – a ti nche abarrare a sa muda in cosas chi no ischis. No tenes peruna cumpetèntzia, pesadura o apartenèntzia cun cosas de limba sarda. Ses finas tontu ca a como, dae cando ti pones in mesus a sos sardos e a sos chi non sunt sardos ma ischint su chi sunt narende, dias àere imparadu nessi carchi frasighedda giusta. Intames ti pones a chistionare de sistemas mannos cando ti mancat s’alfabeto. Ite diàulu nd’ischis tue de “taulinu” dae in ue ti benit s’idea torta de nàrrere su chi est giustu e su chi no est giustu?

Lascia un commento

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.