In sardu

Forma e sustantzia: sa poesia chi bolat de is bertsolaris bascus

 (Una gara poetica de bertsolaris. Sa cara in su megaschermu est de Andoni Egaña)

de Paolo Zedda

Provaisì a pensai una gara poetica intre is mellus improvisadoris in atividadi, is corantatres prus famaus, nareus. Fei contu chi custus cantadoris tengant un’edadi intre binti e corant’annus, e unu titulu de studiu mediamenti artu, sa laurea po su prus. Imaginai chi custa cantàda si fetzat in unu stadiu cun 15.000 postus a setzi, e chi unu mesi a innantis is billetus siant giai totus bendius.

Aciungei chi in is mesis chi pretzedint sa gara is giornalis e sa TV ndi chistionint coment’e s’acuntessimentu de s’annu, su prus abetau e su prus importanti. E chi sa dì de sa finali, a prus de is 15.000 chi sunt presentis in su stadiu,  nci apat finas 350.000 spetadoris televisivus.

Imoi, in su seriu, calancunu creit chi siat possibili a acantzai unu disigiu macu che a i custu?

Beh, is bascus dd’ant fatu.

Su 15 de custu mesi, in Bilbao, si tenit sa finali de su campionau bascu de poesia a bolu, in una atmosfera estatica aundi  sa tensioni est forti cant’e cussa chi apampat is americanus po su super bowl o is italianus po una finali de coppa Uefa.

Is giornalis giai de mesis circant de apubai is argumentus e  su stili anca custa supercantàda s’at a isvolgi. Nci est un trasmissioni televisiva donnia dominigu chi cumentat is esitus de is eliminatorias e is telegiornalis, puntualmenti, rendint a notu puntegius e arresurtadas.

Po nosu, avesus a sighiri is cantàdas sardas, campidanesas o logudoresas chi siant, aundi s’edadi media de is ascurtantis bandat de sessanta a setant’annus, cussu de is improvisadoris bascus est unu mundu de martzianus. Cun totu ca su bertsolarismu est un’arti antiga cant’e su populu bascu etotu (si ndi tenit novas de varius seculus ma s’origini si perdit in is pinnigas de su tempus) e puru, is chi ant pagau cun duus mesis de antecipu is sessant’eurus de su billetu po sa finali sunt, po su prus, piciocheddus e ominis giovunus, raramenti antzianus. E is poetas e totu de norma no superant is corant’annus.

Cussu chi est probabilmente su bertsolari prus “decorau” de sa storia, Andoni Egaña, pusti de ai bintu su titulu po 4 bortas paris,  oi a 49 annus at ditzidiu de si nd’arretirai de is cumpetitzionis e de lassai logu a is giovunus.

Su chi ant fatu is bascus a is ogus nostrus est unu meraculu a berus. Finas a s’acabada de su franchismu, giai corant’annus fait, is cantadas in euskera fiant che is cantadas sardas etetu, sighias in is biddas de s’internu de pagus dexenas de apassionaus, e sa poesia a bolu pariat una de is tantis tradizionis destinadas a sparessi. Ma su populu de sa lingua basca (custu bolit nai Euskal Herria) nd’at pesau is bertsolaris a simbulu de su rinascimentu linguisticu e culturali e dd’at introdusia in is iscolas, de i cussas de sa picinnia a is universidadis, impari cun sa lingua. In custu modu s’una e s’atera ant pigau a cresci, de generazioni in generazioni. Oi is babus fueddant su bascu prus de is iaius, e is fillus prus de is babus.

Oi s’euskera, chi fiat connota corant’annus fait de s’8% de sa popolazioni est cumprendia o fueddada de prus de su 40%. Is cantàdas, a s’interis,  ant tentu una esplosioni vera e propria: Bertsozale (www.bertsozale.com), s’assotziu chi curat su mundu de sa poesia orali, pinnigat oindì 2.400 cantadoris e controllat prus de 1.300 garas poeticas a s’annu. Su bertsolarismu in Euskal Herria est unu fenomenu aici biu, forti, intendiu e giovunu chi nemus prus ddu tzerriat “tradizioni”, cumenti faeus nosu sardus po is cantadas nostras.

Deu is bertsolaris ddus conosciu de varius annus, e sempiri apu amirau s’opera insoru e circau de cumprendi cali est stetiu su fueddu magicu chi at permitiu su rinascimentu meraculosu de cust’arti, torrada a fundai cun formas metricas e melodias  millenarias ma atenta a is temas e a is argumentus de su mundu de oi e de cras, in una alchimia perfeta aundi su tempus passau e su benideru si cunfundint. Forma antiga cun sustantzia noa.

Su 15 de mes’e idas ap’a tenni s’onori de essi in Bilbao intre is imbitaus, e de setzi in sa tribuna arreservàda a is poetas estemporaneus strangius (in bona cumpangia). Cussu dominigu adessi una dì mala a scadesci  po mei, carriga de cussas emotzionis chi nci brintant a is intrannias. Emotzionis positivas, in su sciri  de apartenni a una familia chi po annus apu cretiu strinta cant’e  bidda mia etotu, e chi, invecis, apu scubertu manna cant’e su mundu interu.

Ma finas de amargura, poita ca, seu seguru, m’at a torrai a conca totu su chi emus potziu fai po s’arti, sa lingua e sa cultura nostra e no eus fatu. E m’ap pregontai, una borta ancora, poita.


 

Tags: , , ,

4 Comments

  1. Pingback: Storie di feste, di santi e di poeti Cantadoris: una crisi irreversibile? – Storie sarde in Blues

  2. Pingback: Giornata storica per la poesia improvvisata/2: cantadoris de su mundu. – Storie sarde in Blues

  3. Laura Mele says:

    bellissimo articolo; ma immagino che la gran parte dei lettori di questo ottimo sito, perlopiù selliani o piddini, lo troveranno (ahimè) poco fondamentale per il futuro della nostra terra, quando non inutile o addiritura incomprensibile. Grazie mille Vito, bellissimo articolo del sig. Paolo Zedda

  4. Sa gana de sos Bascos, de torrare a sa Euskal Herria andatat paris chin cussa de resessire a ottenere s’indipendentzia dae sos Ispanos.

Lascia un commento

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.