In sardu

Su “limbàgiu politichese” de Michela Murgia a pitzu de sa limba sarda

de Giacuminu Ledda Secchi

 

Est dignu de aprètziu su cunsideru chi Michela Murgia, candidata a sa Presidèntzia de sa Sardigna, dat a sa chistione linguìstica sarda in risposta a sas preguntas postas dae Lisandru Mongili: unu problema fundamentale in sensu polìticu, culturale e finas econòmicu, iscriet.

Sas paràulas de su comintzu: “A sa Sardigna chi cherimus non dd’at a mancai nudda: nemmancu sa limba”, cherent èssere unu programma, cherent dare su sentidu a sa narratzione, cherent cundensare s’ideologia de su sentidu de su testu iscritu, cherent orientare sa letura. A custas primas paràulas, lughentes e de isperu, nde sighint àteras chi deo dia definire, a dolu mannu, “limbàgiu politichese”. Paret chi s’iscritora apat lassadu a un’ala sa bestimenta literària pro bestire sa polìtica, o apat delegadu a unu sutammissu sa redatzione de unu testu burocràticu.

Cando iscriet chi: “De traballu nd’est istadu fatu meda, in custos annos, e non est istadu fatu de badas”, tenet resone, ma in contu de tzitare, pro esempru, su traballu fatu dae una cummissione cualificada de linguistas pro redatare unas normas de riferimentu pro su sardu iscritu, Limba Sarda Unificada, currègida e megiorada a pustis in Limba Sarda Comuna, o pònnere in resartu sas chentinas de libros iscritos in sardu (didàticos o de narrativa), o traduidos a su sardu (“Sos patimentos de unu giòvanu”, Goethe; “Nemos iscriet a su coronellu”, G. Márquez; “Antìgone”, Sòfocle; e àteros meda), invitat, comente proa prus che vàlida a su chi afirmat a “… bastat de si lèghere su Documentu de polìtica linguìstica de ProgReS”.

Beru est chi annanghet: “Is respustas prus cumpletas ant a èssere in su programma” e concruit promitende chi: “Su programma nostru dd’amus a iscrìere in is meses chi benint, ascurtende is esigèntzias e is cumpetèntzias de is sardos e de is sardas, fintzas pro su chi pertocat sa limba”. Restat però su fatu chi, pro como, totu sos argumentos de Michela Murgia a pitzu de sa limba sarda sunt fundamentados in su Documentu de Polìticas linguìsticas de ProgReS, chi nos invitat a lèghere.

De custu cheria pònnere in resartu unos cantos puntos mesiscuros, firmende·mi petzi a sos printzìpios ghia.

– De acordu cun progReS in unas premissas indiscutìbiles: refudu de sa violèntzia, non chèrrere peruna gherra intre limbas, ammìtere chi no esistint limbas megius de àteras; ma pro atzetare custa ùrtima afirmatzione tocat a no èssere natzionalistas, comente si decrarat ProgReS? Sos non natzionalistas ebbia pensant chi non b’at limbas megius de àteras?
Sos tèrmines natzionalismu e natzionalista non sunt paraulatzas; in su significadu suo prus ampru e genèricu, natzionalismu est su deretu a esìstere in cantu natzione, a tènnere soberania in opositzione a chie bi la cheret negare. Non est acumpangiadu netzessariamente cun s’etnotzentrismu, comente afirmat ProgReS, nen presuponet violèntzia in contra de àteros natzionalismos. Su tèrmine natzione derivat dae su verbu latinu “nascere” e est impreadu pro designare su logu in ue unu naschet.

– Est tzertu chi totu sas limbas chi si faeddant in Sardigna tenent sa matessi dignidade, ma custa no est una resone pro las cunsiderare, a totus, limbas natzionales sardas.
In Sardigna, sa limba natzionale, est sa limba sarda, ca est sa limba pròpia de su logu, sa limba nàschida in s’ìsula nostra, sa limba natzionale dae unos milli annos.
S’artìculu 1 de sa Declaratzione Universale de sos Deretos Linguìsticos narat:
“Sa Declaratzione presente definit comunidade linguìstica onni sotziedade umana chi, assentada istoricamente in unu logu determinadu, reconnotu o nono, si identìficat comente pòpulu, e at isvilupadu una limba comuna  comente mèdiu de comunicatzione naturale e de coesione culturale intre sas pessones. Su tèrmine limba pròpia de unu logu disignat su faeddu de sa comunidade istoricamente istabilida in su territòriu medèsimu”.

Su cuntzetu chi ponet in resartu custu primu artìculu de sa Declaratzione est su de sa territorialidade, de su logu in ue si faeddat una limba; non si tratat però de unu logu cale si siat, ma de su logu in ue istoricamente custa comunidade aposentada at creadu sa limba sua. Custu printzìpiu de territorialidade cunsistit in dare a sa limba unu territòriu geogràficu definidu, unu logu, in ue custa limba siat prioritària, in s’amministratzione, in sas iscolas  e in totu sos àmbitos de impreu. Su tzitadinu chi bivet in cussu territòriu tenet su dovere de connòschere e impreare sa limba de su logu.

Su matessi valore chi si dat a sa cultura e a sa limba sarda est reconnotu, dae sa lege, a sa cultura e a sa limba catalana de S’Alighera, a su tabarchinu de sas ìsulas sardas meridionales, a su tataresu e a su gadduresu, limbas cunsideradas comente minorias linguìsticas de Sardigna.

Sa positzione de ProgReS, non tenende crara de su totu sa relatzione intre su sardu, limba pròpia de Sardigna e sas àteras limbas faeddadas in Sardigna, limbas cun istòria e cultura diferentes, est sa de truncare in curtzu e declarare a totu issas comente limbas natzionales. Custa positzione non favorit peruna limba minoritària e, meda mi timo, mescamente andat in contra de su sardu e a favore de sa limba dominadora in Sardigna.

 

Tags: , , ,

14 Comments

  1. Istimadu Costa , t’arrespundu eja custa est sa limba de is sardus !!!!!!una cosa ca in ateros logos de su mundu (bollu narri iscriere un articulu o lassai unu comentariu in unu persiodicu ) est sa cosa prus normale aundi bi est una minoria linguistica. A cantu paret a tue custa cosa no t’agradessit e mi dipraxit meda , perou fintaz ca tui o 100 de migias pessones no ddu boleis su mundu anda a innantis su matessi.De siguru custa est sa limba mia no sa tua , tue ses liberu de usai s’italianu candu e cun chini bolis pero no seghis su culu a nosus ca ddu boleus umperai . Ammenta-ddi ca su tempus de s’apartheid e
    o de sa segregatzione est acabau in Italia puru …
    boleus bivi in unu logu con pessones tzivilis no cun trogloditas

    Gratzias

  2. Marcello Melis says:

    S’amigu Edmondo Costa no est unu fascisteddu monolingue, podet èssere finas fascisteddu, e su cuntràriu puru, atentzione; a seguru est monolingue, ma mescamente est su rapresentante prus tìpicu de sa caverna linguìstica, bestidu però de àscaru, cun su fez ruju tronco-cònicu in conca. Isse puru est una vìtima de sa polìtica linguìstica italiana in Sardigna, ma no l’ischit. No intrat in mèritu a s’argumentu de s’artìculu, discutìbile ca mi paret chi Michela Murgia apat rispostu a sas preguntas chi l’ant fatu e assegurat chi at a ascurtare propostas, e amparende·si in una suposta superioridade de una limba subra de un’àtera, chircat de ofèndere totu sos sardòfonos.

  3. Istimadu Vito ,
    Ligendi s’interventu de s’amigu Tataresu brullendi e arriende sa cosa est de realidadi mala mala ..feti mala . At nau ca chistionai in sardu est “irrispettoso” e “scorretto” .Tipica arrespustas de fascisteddus monolingue . De aberus in Sardigna cando iscisi de mancu est mellus de sciri de prus.

    • Edmondo Costa says:

      E questa sarebbe la lingua di noi Sardi? A parte le banalità ed i luoghi comuni di chi ha scritto!

  4. Campidanesu says:

    Deu seu po si variantis , ind’unu progetu natzionali sardu si deppit pentzai a sa sardigna cumenti Natzioni e d’onnia Regioni Sarda portat sa Varianti cosa sua. Custa Lsc est iscrita de is Linguistas sezius a sa mesa a Certai ( po quatru soddus de is uffitzius de sa lingua ) , e calli titulu esti Linguista sardu , mi parrit ca mancu esisit ; in d’onnia manera est meda mellus chi sa lIngua si depi essi nazionali e comuna deppit arribai de su populu , sa lingua est bia , is linguistas aici ddusu zerriant deppint fai una cosa sceti, po mei deppit portai cussientzia a genti de imperai su sardu calli siat sa varianti. Gràtzias ( deu no iscriu meda beni… ma sa gana de imparai dda portu custu est su mellus…) ; PS Unu cunsillu ( se mi potzu permitti ) a sa Murgia chi deppit iscriri librus in sa lingua cosa sua e no sceti po fai propaganda… issa cun su Campiellu fait manna sa litteradura italiana…e cussa sarda ??

  5. Edmondo Costa says:

    Da Sassarese, Sardo ed Italiano, ritengo irrispettoso e scorretto chi, avendo la pretesa di comunicare con tutti, scrive solo in Sardo. Tra l’altro, in quale Sardo?. Comunque, grazie per l’impegno.

    • Caro amico, la rubrica si chiama “In sardu” e ospita esclusivamente interventi in sardo. Così ha deciso l’umile tenutario.

      • Edmondo Costa says:

        Caro amico, nelle e-mail che ho ricevuto ed aperto non c’era scritto da nessuna parte che fossi entrato in una rubrica per soli parlatori in sardo! Pensi che sarei stato così cretino da scrivere un commento come quello che ho scritto, sapendo di inserirmi in una “rubrica esclusiva”? Forse dovresti essere un pò più attento e, magari, un tenutario un pò più umile!

      • Chiedo scusa, non tenevo conto di coloro che mi leggono via mail, penso sempre che tutti entrino dal sito 😉

      • Edmondo Costa says:

        La risposta mi basta. Continueremo a leggerci.

  6. Pingback: Unu passu fatu est megius meda de dexemigia passos bisados abarrende firmos | Bolognesu: in sardu

  7. bachis efisi says:

    Sos partidos sardos si sighint goi donzunu pro contu sou sunu traballende pro sos partidos romanos sardignolos, prus c’a totu pro su pcipd; duncas amos a bidere si primma de sas votatziones sutzedit carchi cosa chi mi nde faghet seberare unu. Tia votare Michela Murgia si promittiada de ponnere sa paisana sua Graziella Pinna Arconte comente assessore a sa prubica istrutzione e curtura de sa regione o a su nessi de la proponnere comente sindigu de Cabras.

  8. Al.Mongili says:

    O Maurizio, ammollarinci ca ge’ ddu cumprendis tui puru… Ma deo no cumprendo bene sù ki iscriet Jagu. Deo penso ca sa respusta de Mùrgia siat una respusta oberta. Issa narat ki traballu est istadu fatu (in Progres ec.), ma ki su programa (in custu tema e in àteros) depet èssere concruidu sighende is “pràticas partetzipativas”, comente pro totus is temas de su programa issoro. Deo, imbetzes, no seo prexadu de su fatu ki no apat respustu a sa kistione ki pro mene abarrat cruciale: sa paridade e su passàgiu de sa tutela de unu “bene” a su reconnoschimentu de sa paridade de is persones, cale ki siat sa limba ki faeddent, e ki bi siat tutela pro is limbas, ke sa nostra, ki sunt istads minorizadas de is pràticas e de is polìticas linguìsticas de su Stadu. Si ddoe sunt is “cuotas rosas” e tantas polìticas de affirmative action a inghiriu de su mundu, e pro is limbas puru, comente iskiemus, ddas bolemus noisàteros puru pro su sardu, eite dimòniu!

  9. maurizio says:

    Una traduzione in limba de Pirri oppure poreusu kistionay in sa limba puru Italiana tanto cambia poco sarebbe come mettersi addosso la maglietta del Cagliari e non tifarlo, ringrazio anticipatamente per la prossima traduzione comprensibile e poi vediamo se Michela o altri che ci mettono la faccia e che credo non abbiano programmi politicamente attuabili ovvero pitticu su casinu politico 1 puntata

Lascia un commento

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.